Konuşma Sesi Bozuklukları

Bireyin konuşmada sesletim (sesleri üretememe ya da yanlış üretme), sesbilgisel hatalar (seslerin yanlış dizilimi) gibi konuşmasının anlaşılırlığını etkileyen problemler yaşamasıdır.

  • Çocuklarda görülen konuşma bozukluklarının her zaman belirli bir sebebi yoktur. Ancak yarık-dudak-damak, serebral palsi ve gelişim geriliğine bağlı olarak konuşmada sıkıntılar yaşanabilir.
  • Konuşma sesi bozukluğuolan bireylerde ek olarak başka dil ve konuşma bozukluklarıda görülebilmektedir.
  • Konuşma gelişimi yaşlara göre değişkenlik göstermektedir. Aynı yaşta olan çocuklar farklı konuşma gelişimleri sergileyebilmektedirler. Çocuğun gelişimi yaşın normlarına uygun olduğu sürece bozukluk olarak görülmektedir.
  • Yetişkinlikte de sesletim bozukluğu olabilmektedir.

Dil Bozukluğu

Dili anlama ve/veya kullanmada günlük hayatı etkileyecek kadar (karmaşık cümleleri anlama ve üretmede zorluk ya da yeni sözcükleri öğrenme ve kullanmada vb.) zorluk yaşamaktır. Dil bozukluğuna bağlı olarak iletişimde yaşanan güçlükler kişinin sosyal hayatında, okulda ya da işte sıkıntı yaşamasına neden olabilmektedir.
Dil ve konuşma terapistlerinin çalışma alanlarından olan dil bozukluklarında terapi amacının konuşma bozukluklarından bazı farkları vardır. Burada amaç:

o   Bireyin dil becerilerini geliştirmek

o   Bu süreçte çevresine adapte olabilmesine yardımcı olmaktır.

Dil bozukluğu gelişimsel olabildiği gibi, ek bir probleme (yaygın gelişimsel bozukluk, beyin hasarı, down sendromu gibi) bağlı olarak da görülebilir.

Apraksi
Kişinin söylemek istediklerini doğru söylemede güçlük çekmesidir. Konuşma apraksisi çocukluk döneminde olduğunda buna gelişimsel apraksi , sonradan beyin hasarına bağlı ortaya çıktığında ise edinilmiş apraksi denilmektedir.

Gelişimsel aprakside çocuk, seslerin üretimi ve bu seslerin hece ve sözcüklere dönüştürülmesi için kullanılan konuşma organlarını, konuşma sırasında doğru şekilde kullanamaz. Bu problem çocuğun ses, hece ve sözcükleri doğru sesletmede sıkıntı yaşamasına sebep olur. Çocuk ne demek istedğini bilmesine rağmen, bunu söylemek için sesleri doğru sırada bir araya getiremez ve belli bir sürede bunu doğru söylemede zorluk yaşar. Çocuk ilk seferinde sözcüğü doğru söylemeyi başarsa bile, söylediğini yinelemesi istendiğinde istese de doğru üretim yapamaz.

 

Dil ve konuşma bozuklukları arasında yer alan apraksiye yönelik yapılan terapilerin amacı;

  • Bireyin farkındalığını arttırmak,
  • Bireyin sıkıntılarını belirleyerek ihtiyacına yönelik uygun müdahale planını yapmak,
  • Ailenin bireyi evde nasıl destekleyebileceği konusunda aileye rehberlik etmektir.

Akıcılık Bozuklukları

Takifemi
Kısaca hızlı bozuk konuşma olarak tanımlanmaktadır. Bu bozukluk az bilinmekle birlikte aslında kekemelik gibi konuşmanın akışında bozulmaya sebep olduğundan akıcılık bozuklukları kategorisinde yer almaktadır. Bu bireylerin çevre tarafından anlaşılması zor olmakta ve bu problem iletişimde güçlük yaratmaktadır.

Kekemelik
Konuşmanın akıcılığının, zamanlamasının ses, hece, sözcük tekrarları, uzatmalar ve/veya sesli ya da sessiz bloklarla sekteye uğramasıdır ve en sık rastlanılan birkaç konuşma bozukluğundan birisidir.
Konuşma akıcılığının bozulması ile birlikte ikincil davranışlar, fiziksel gerilim, olumsuz tepkilerin gözlenmesi, sesler/sözcüklerden ve/veya durumlardan kaçınma ya da iletişimi azaltma gibi durumlar ortaya çıkabilmektedir.. Ancak asıl önemli olan kekemeliğin temel davranışlarıdır.

  • Küçük çocuklarda erken müdahale önemlidir ve terapi süreci daha iyi ilerleyebilmektedir.
  • Hayatın her döneminde akıcılık bozukluklarına yönelik terapi yapılabilmektedir.
  • İletişimde yaşanan sıkıntılar akademik hayatı, iş ortamını, akran etkileşimini ve sosyal ilişkileri olumsuz etkileyebilmektedir.
  • Kekemelik ve kekemelikle birlikte edinilen negatif tecrübeler kişinin hayatında önemli rol oynamaktadır. Erken müdahale ile bireyin durumdan mümkün oldukça az etkilenmesi hedeflenmektedir.
  • Bireyler meslek seçimlerini yaparken dahi yaşadıkları bozukluğu göz önünde bulundurarak seçimler yapabilmektedirler.
  • Kekemelik okul öncesi dönemde yaygın olarak görülen bir bozukluktur. Yaygınlıklarına bakıldığında okul öncesi dönemde %5, sonrasında ise %1 oranları geçerli kabul edilmektedir.

 

Konuşma akıcılığındaki aksamalara bağlı ortaya çıkan bir konuşma bozukluğu olan KEKEMELİK TERAPİLERİNİN amacı

  • Bireyi değerlendirmek, çocuğu takip etmek ya da gerekli ise terapilere başlama kararı almak,
  • Bireyin konuşma akıcılığını sağlamasına yardımcı olmak ve ona rehberlik etmek
  • Bireyin çevresindeki kişileri (ailesi, eşi vb.) nasıl destek olabilecekleri konusunda bilgilendirmektir.İlgili Okuma: Guitar, B. (2006). Stuttering: An integrated approach to its nature and treatment, Philadelphia, PA: Lippincott Williams & Wilkins.