ÖZGÜL ÖĞRENME GÜÇLÜĞÜ ( disleksi) NEDİR? ERKEN DÖNEMDE ANLAŞILABİLİR Mİ?
Öğrenme davranışı doğumdan ölüme kadar devam eden bir süreçtir. Ancak bazı kişiler öğrenmede sıkıntı yaşarlar. Bu sorunlara öğrenme güçlükleri denilmektedir. Özgül öğrenme güçlüğü (ÖÖG) denen durumda kişiler dinleme, konuşma, okuma, yazma, akıl yürütme ile matematik becerileri öğrenme ve kullanmada güçlükler yaşarlar. Bu sorun bir nörogelişimsel bozukluk grubudur.
Özgül öğrenme güçlüğü denildiğinde sıklıkla disleksi; yani okuma ve yazmada yaşanan güçlük algılanabilmektedir. Disleksi özgül öğrenme güçlüğünün bir alt grubudur aslında. 1800’lü yıllarda bu sorun kabaca ‘doğuştan kelime körlüğü’ olarak tanımlanmıştır. Ancak öğrenme güçlüğü denildiğinde çok daha fazla bir alanda sorundan bahsedilmektedir. Bunların arasında günlük hayatı da olumsuz etkileyen birçok durum mevcuttur. Bunlardan bazıları; öğrenilen bilgilerin çok kolay unutulması, bazı oyunları oynamada (örn. Ip atlama vb.), isimleri ya da olayları hatırlamada zorluk, ellerle yapılan ince motor becerilerde zorluktur. Çocukların yaşadıkları bu sorunlar beraberdinde duygusal ve sosyal sıkıntıları da getirmektedir.
Özgül öğrenme güçlüğüne yönelik tanılamalarda en önemli kriterlerden biri çocuğun bilişsel bir sorununun olmamasıdır. Bu problemi tanılamaya yönelik bazı kriterler mevcuttur. DSM-5’e göre:
En az 6 ay süreyle aşağıdaki belirtilerden en az birinin olmasına bakılarak tanı koyulur.
- Okumada zorlanma veya yanlış öğrenme
- Okuduğunu anlama güçlüğü
- harf karıştırma veya yazma güçlüğü
- Yazılı anlatım güçlüğü
- Sayıları algılama ve hesaplama güçlüğü
- Matematiksel akıl yürütme ve problem çözme güçlükleri
Öğrenme güçlüğünü açıklayacak bir neden olmaması (örn. Işitme, görme, ruhsal vb)
kriterleri tanı için gereklidir.
Öğrenme güçlüğü / disleksi tanısı bir çocuk psikiyatristi tarafından koyulmaktadır. Bu tanı için ülkemizde genellikle okul yaşına kadar beklenmektedir. ANCAK okul öncesi dönemde de çeşitli belirtiler vardır. Bunların fark edilmesi ve beklenmeden bunlara yönelik çalışmalara başlanması önemlidir.
Karaca ve ark., (2018). Disleksi: Özgül Öğrenme Güçlüğü. Psikonet.